Γράφει : η Ειρήνη Παπαγιάννη
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ MSC , ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ – ΠΑΙΔΟΨΥΧΟΛΟΓΟΣ, MED
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ
Παγκόσμια Ημέρα των Γονέων σήμερα
…. και η άφιξη ενός παιδιού συνεπάγεται νέες συνθήκες σε κάθε πλευρά της οικογενειακής ζωής (είτε θετικές είτε αρνητικές). Η παρουσία ενός επιπλέον μέλους στην οικογένεια επιφέρει δραματικές αλλαγές στους ρόλους που οι σύζυγοι καλούνται να αναλάβουν. Οι δυο σύζυγοι γίνονται «μητέρα» και «πατέρας» και αυτές οι νέες ιδιότητες μπορεί να μειώσουν τη δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στον παλαιότερο και συνεχιζόμενο ρόλο του «συζύγου».
Η γέννηση του παιδιού συνοδεύεται από σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές απαιτήσεις, όπως σχεδόν διαρκή κόπωση, νέες οικονομικές ευθύνες και αύξηση στις δουλειές του νοικοκυριού.
Επιπρόσθετα, σε αντίθεση με πολλές μη δυτικές κοινωνίες, στις οποίες η ανατροφή του παιδιού θεωρείται έργο που εμπλέκει ολόκληρη την κοινότητα, στις δυτικές κοινωνίες, η ανατροφή του παιδιού θεωρείται κατά κύριο λόγο προσωπική υπόθεση
των γονέων, χωρίς να υπάρχει αξιοσημείωτη υποστήριξη από την κοινότητα.
Ερευνητικά στοιχεία δείχνουν πώς για πολλά ζευγάρια, οι δυσκολίες που συνοδεύουν τη γέννηση ενός παιδιού προκαλούν
τα χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από το γάμο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή του έγγαμου βίου τους.
Ωστόσο, η γέννηση ενός παιδιού δεν επιφέρει μείωση του επιπέδου ικανοποίησης από το γάμο σε όλα τα ζευγάρια . Βάσει ερευνών του John Gottman και των συνεργατών του, η ικανοποίηση από το γάμο μπορεί να μείνει σταθερή ή ακόμα και να αυξηθεί μετά τη γέννηση του παιδιού.
Σύμφωνα με αυτές τις έρευνες, υπάρχουν τρεις παράγοντες οι οποίοι επιτρέπουν στο ζευγάρι να αντιμετωπίσει με επιτυχία το έντονο στρες που συνοδεύει τη γέννηση ενός παιδιού:
1.Οι νέοι γονείς προσπαθούν να οικοδομήσουν κλίμα αμοιβαίας στοργής και τρυφερότητας. 2. Εξακολουθούν να γνωρίζουν – και να ενδιαφέρονται για το – τι συμβαίνει στη ζωή του άλλου και αντιδρούν με κατανόηση σε αυτά τα γεγονότα. 3. Αντιμετωπίζουν τα προβλήματα ως ελέγξιμα και επιλύσιμα
Πάραυτα επειδή όλο και περισσότερες γυναίκες σήμερα εργάζονται, η πίεση που ασκείται σε μια
γυναίκα να επιτελεί το ρόλο της ως εργαζόμενης και συγχρόνως να μεγαλώνει παιδί, έχει ωθήσει πολλές γυναίκες να κάνουν λιγότερα παιδιά.
Πολλές εργαζόμενες γυναίκες επιλέγουν να αποκτήσουν παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία, ώστε να μπορέσουν να ασχοληθούν με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Έτσι οι γυναίκες που αποκτούν το πρώτο τους παιδί στα 30 και μετά, έχουν λιγότερα γόνιμα χρόνια και επομένως δεν έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν τόσα παιδιά, όσα οι γυναίκες που αρχίζουν την τεκνοποίηση από τα 20 χρόνια και μετά.
Ορισμένα μάλιστα , από τα παραδοσιακά κίνητρα (π.χ. πιθανότητα παροχής οικονομικής στήριξης στην ύστερη ενήλικη ζωή, φροντίδα κτλ) ίσως δεν ανταποκρίνονται πλέον στην
πραγματικότητα και το άμεσο κόστος της ανατροφής των παιδιών έχει αυξηθεί σημαντικά. Ορισμένα ζευγάρια αποφασίζουν πλέον συνειδητά να αποκτήσουν 1, 2, παιδιά επειδή δεν επιθυμούν να αναλάβουν το έργο και τις ευθύνες της ανατροφής πολλών παιδιών).
Ερευνητικά δεδομένα
- Στις γυναίκες που φοιτούν στο Πανεπιστήμιο, η μητρότητα συχνά αναβάλλεται.
- Οι γεννήσεις εκτός γάμου αυξάνονται.
- Τα νοικοκυριά του ίδιου φύλου αυξήθηκαν καθώς και ο γονικός ρόλος
- Αν και έχουν σταθεροποιηθεί, ή ακόμη και μειωθεί από τη δεκαετία του 1990, τα ποσοστά διαζυγίου παραμένουν υψηλά για τους γονείς.
- Τα ποσοστά επόμενων γάμων (μετά τη λήξη του πρώτου) έχουν μειωθεί, αλλά εξακολουθούν να είναι υψηλά.
Συνολικό Ποσοστό Γονιμότητας (Total Fertility Rate)
- Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας (TFR) είναι ο αριθμός των γεννήσεων που θα έχει μια τυπική γυναίκα κατά τη διάρκεια της ζωής της.
- Το TFR έπεσε απότομα (νωρίτερα στις ΗΠΑ από ότι στην Ευρώπη) από πολύ υψηλό κατά το λεγόμενο baby boom, 1946-1970 περίπου, σε χαμηλά επίπεδα.
- Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ένα φυσικό ποσοστό αντικατάστασης κάτω από 2,1, που είναι το απαραίτητο ποσοστό για τη διατήρηση ενός σταθερού μεγέθους πληθυσμού.
- Το ιδανικό οικογενειακό μέγεθος σε πολλές χώρες της ΕΕ είναι τώρα ένα έως δύο παιδιά.
- Οι μεγάλες οικογένειες στιγματίζονται, αν και μερικοί άνθρωποι συνεχίζουν να επιλέγουν μεγάλες οικογένειες (π.χ. για θρησκευτικούς λόγους), και τα κράτη συχνά υποστηρίζουν αυτήν την επιλογή για να αυξήσουν το ποσοστό αντικατάστασης
ΜΕΙΩΣΗ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ
Η μείωση της γονιμότητας είναι στην πραγματικότητα μια συνέχεια ενός μακροπρόθεσμου προτύπου που χρονολογείται περίπου στο 1800.
- Αλλαγές στην οικονομία και στη συνέχεια στους ρόλους των φύλων – καθώς η απασχόληση των γυναικών αυξήθηκε, η γονιμότητα μειώθηκε.
- Μειώνοντας τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας – έγινε περιττό να φέρουν τόσα πολλά παιδιά για να διασφαλιστεί η επιβίωση μερικών.
Οι οικογένειες με τριτοβάθμια εκπαίδευση και υψηλότερο εισόδημα τείνουν να έχουν λιγότερα παιδιά.
Οι γυναίκες που δεν εργάζονται έχουν κατά μέσο όρο υψηλότερο αριθμό γεννήσεων και μεγαλύτερο οικογενειακό μέγεθος από τις εργαζόμενες γυναίκες.
Ορισμένες μειονότητες μεταναστών τείνουν να έχουν δυσανάλογα πολλά παιδιά, λόγω παραδοσιακών και θρησκευτικών αξιών.
Οι αγροτικές οικογένειες τείνουν να έχουν περισσότερα παιδιά, επειδή τα παιδιά μπορούν ακόμα να αποτελέσουν παραγωγικό πλεονέκτημα.
Οι διακυμάνσεις στις γεννήσεις αντικατοπτρίζουν και αποφάσεις που διαμορφώνονται από αξίες και συμπεριφορές ως προς τα παιδιά.
Σε μια έρευνα του 2020, όλες οι εγκυμοσύνες, 34% στη Δυτική Ευρώπη και 54% στην Ανατολική Ευρώπη ήταν ακούσιες. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι απρογραμμάτιστες εγκυμοσύνες (που προέκυψαν σε λάθος χρόνο), αλλά και οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.
Πολλές έρευνες έχουν δείξει μια αρνητική συσχέτιση μεταξύ της ποιότητας και της συχνότητας της σεξουαλικής εκπαίδευσης και των ανεπιθύμητων κυήσεων συνολικά αλλά και των ανεπιθύμητων κυήσεων σε εφήβους.
Κόστος και Ανταμοιβή
Η προοπτική της αξίας των παιδιών – Η ιδέα ότι τα παιδιά προσφέρουν μοναδικά οφέλη στους γονείς.
Παρά τις ανταμοιβές, όμως, η ανατροφή των παιδιών είναι δαπανηρή.
Μια μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι γονείς υπερβάλλουν τη «χαρά της πατρότητας/μητρότητας» για να αντισταθμίσουν συναισθηματικά το κόστος
Σύμφωνα με μια αμερικανική μελέτη από το 2019, το κόστος για μια οικογένεια μεσαίου εισοδήματος για την ανατροφή ενός παιδιού έως την ηλικία των 18 ήταν 245.000 $ (χωρίς το κολέγιο).
Στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2019, η Ομάδα Δράσης για την Παιδική Φτώχεια (CAPG) διαπίστωσε ότι μέχρι την ηλικία των 18 ετών, το κόστος ανατροφής ενός παιδιού σε μια μονογονεϊκή οικογένεια κοστίζει £ 185.000 σε σύγκριση με £ 151.000 για ζευγάρια.
Στη Γερμανία, το ποσό ήταν 130.000 ευρώ.
Πρόσφατη έρευνα υπολόγισε το κόστος ανατροφής ενός παιδιού στην Ελλάδα, από τη σύλληψη μέχρι την ηλικία των 18 ετών, με συντηρητικά έξοδα και περιορισμό των δαπανών, να ανέρχεται σε περισσότερα από 200.000 ευρώ.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά, ειδικά τα μικρά, σταθεροποιούν το γάμο.
Αλλά ένας σταθερός γάμος δεν είναι απαραίτητα ευτυχισμένος.
Η έρευνα διαπιστώνει ότι όχι μόνο οι γονείς αναφέρουν χαμηλότερη ικανοποίηση από το γάμο σε σχέση με ζευγάρια που δεν είναι γονείς, αλλά όσο περισσότερα παιδιά υπάρχουν, τόσο χαμηλότερη είναι η ικανοποίηση.
Οι γονείς είναι επίσης πιο πιθανό να παρουσιάσουν κατάθλιψη από ότι όσοι δεν είναι γονείς.
Συνέπειες της πρώιμης τεκνοποίησης:
- Οι πρώιμοι γονείς απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία μετά την ανατροφή των παιδιών. Μπορούν επίσης να λάβουν βοήθεια για την ανατροφή παιδιών από τους γονείς τους.
- Ωστόσο, οι νέοι γονείς πρέπει συχνά να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση και να ξεκινήσουν αργά την καριέρα τους.
- Τα νεαρά ζευγάρια μερικές φορές στερούνται της ωριμότητας για να αντιμετωπίσουν τις οικογενειακές ευθύνες.
- Οι νεαροί γονείς τείνουν να έχουν λιγότερους οικονομικούς πόρους.
Συνέπειες της καθυστερημένης/όψιμης τεκνοποίησης:
- Ορισμένες γυναίκες που ανέβαλαν τη μητρότητα διαπίστωσαν ότι ο συνδυασμός μιας εγκαθιδρυμένης σταδιοδρομίας με τη γονεϊκότητα δημιούργησε απρόβλεπτα προβλήματα.
- Οι μητέρες που άργησαν να τεκνοποιήσουν είχαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για την ικανότητά τους να διαχειριστούν τη νέα κατάσταση, περισσότερα χρήματα για να οργανώσουν υπηρεσίες και περισσότερη αυτοπεποίθηση για τη μητρότητα.
- Οι όψιμοι πατέρες εξέφρασαν μεγάλη χαρά για την πατρότητα.
- Τα παιδιά που γεννιούνται από μεγαλύτερους γονείς επωφελούνται από την οικονομική και συναισθηματική σταθερότητα που μπορούν να παρέχουν οι ηλικιωμένοι γονείς.
- Ωστόσο, συχνά βιώνουν άγχος για την υγεία και τη θνησιμότητα των γονιών τους.
- Στις ΗΠΑ, το 58% των γεννήσεων εκτός γάμου αφορά γυναίκες που συμβιώνουν.
- Οι άγαμοι γονείς μπορεί να έχουν πιο συνηθισμένη σχέση από ότι πιστεύαμε προηγουμένως.
- Η ιδέα ότι οι άγαμοι πατέρες δεν είναι παρόντες κατά τη γέννηση του παιδιού τους φαίνεται να είναι μύθος. Ωστόσο, η συμμετοχή τους είναι πιθανό να μειωθεί με την πάροδο του χρόνου.
- Οι γυναίκες δεν μπορούν να βασίζονται σε ανδρική υποστήριξη καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής, ακόμη και αν παντρευτούν, γεγονός που παρέχει λιγότερα κίνητρα στις γυναίκες να αποφύγουν τον τοκετό εκτός γάμου.
Μόνες μητέρες κατά επιλογή:
- Η εικόνα είναι η εικόνα μιας γυναίκας μεγαλύτερης ηλικίας με εκπαίδευση, καθιερωμένη δουλειά και οικονομικούς πόρους που έχει επιλέξει να γίνει ανύπαντρη μητέρα.
- Συχνά βλέπουν τον εαυτό τους όχι ως εναλλακτικούς πρωτοπόρους στον τρόπο ζωής αλλά ως συμμορφούμενους με τους συνήθεις οικογενειακούς στόχους.
Γεννήσεις από έφηβες:
- Οι προοπτικές για τα παιδιά των εφήβων γονέων περιλαμβάνουν χαμηλότερα ακαδημαϊκά επιτεύγματα και, λόγω έλλειψης πόρων που σχετίζεται με φτώχεια, μια τάση να αναπαράγουν τα ίδια τον κύκλο πρώιμης εγκυμοσύνης.
- Το οικονομικό ή / και το φυλετικό / εθνοτικό μειονέκτημα μπορεί να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο από την εφηβική ηλικία της μητέρας στη διαμόρφωση του περιορισμένου μέλλοντος.
